Bir startup o‘sishni boshlagach, navbatdagi savol paydo bo‘ladi:
“Bu o‘sish qanchalik mustahkam?”
Yangi foydalanuvchi jalb qilish har doim qiziqarli, ammo bugungi raqobat kuchli bozor sharoitida Retention (foydalanuvchini ushlab qolish) – haqiqiy o‘sish manbaiga aylanmoqda. O‘rtacha hisobda, yangi mijozni jalb qilish narxi mavjud mijozni ushlab qolishdan 5-7 baravar qimmat.
Retention — bu faqat metrika emas. Bu — mahsulot sifatining, foydalanuvchi qadriyatining va kelajakdagi daromadlarning refleksi.
Misol: WhatsApp — Marketing $0, Retention $Billion
WhatsApp hech qachon agressiv marketing kampaniyalariga pul sarflagan emas. Ularning o‘sishi va billion dollarli sotuvining asosiy sababi:
- Juda yuqori retention
- Oddiy, reklamasiz, tezkor interfeys
- Har bir foydalanuvchi boshqa foydalanuvchini olib kirgan (retention orqali viral growth)
Ular har bir foydalanuvchini saqlab qolgani sari, o‘sish o‘zi bilan kelgan.
Retention qanday o‘lchanadi?
1. D1 / D7 / D30 Retention
- D1: Birinchi kundan so‘ng qaytgan foydalanuvchilar ulushi
- D7: 7-kun
- D30: 30-kun
📌 D30 retention > 20% bo‘lsa — bu yaxshi mahsulot signalidir (PMF borligi ehtimoli yuqori).
2. Cohort Analysis
Foydalanuvchilarni ularning qo‘shilgan sanasiga qarab guruhlash va vaqt o‘tishi bilan ularning faolligini solishtirish.
3. Churn Rate
Yo‘qotilgan foydalanuvchilar foizi. Churn qanchalik past bo‘lsa, LTV (lifetime value) shuncha yuqori.
Retention strategiyalari
1. Onboarding – birinchi taassurot muhim
Foydalanuvchi ilk kunlarda nima qilishi kerakligini tushunmasa, u ketadi. Onboarding orqali:
- Asosiy qadriyatni tez yetkazish
- Dastlabki “aha moment”ni chaqirish
📌 Misol: Twitter ilk bosqichda “3 kishini kuzating” deb aytadi – bu foydani ko‘rsatish uchun
2. Habit loops yaratish (odatiy xatti-harakatlar)
Foydalanuvchini har kuni yoki haftada mahsulotga qaytishga odatlantirish:
- Notifikatsiyalar
- Email reminders
- Gamification (level, progress, streaks)
📌 Misol: Duolingo streak’lar orqali retentionni oshiradi.
3. Personalizatsiya
Foydalanuvchining harakatlariga qarab unga mos tavsiyalar yoki interfeyslar ko‘rsatish.
📌 Misol: Netflix har bir foydalanuvchiga boshqacha bosh sahifa ko‘rsatadi.
4. Qayta jalb qilish (Re-engagement)
- Email seriyalar
- Push notification’lar
- Cashback yoki bonuslar orqali qayta faollashtirish
5. Community va ijtimoiy bog‘lanish
Foydalanuvchi o‘zini bir jamoaning bir qismi deb his qilsa, u mahsulotga bog‘lanadi.
📌 Misol: Figma dizaynerlar jamiyati orqali retentionni kuchaytirgan.
Retention – Monetizatsiya bilan qanday bog‘liq?
- Yuqori retention → Yuqori LTV
- Yuqori LTV → Ko‘proq reklama / sarmoya imkoniyati
- Ko‘proq daromad → Barqaror kompaniya
Retention bo‘lmasa, monetizatsiya har doim qisqa muddatli bo‘ladi. Shuning uchun investorlar va unicorn bo‘lmoqchi bo‘lgan kompaniyalar uchun retention — eng asosiy KPI’lardan biridir.
Xulosa
Bugungi texnologik ekotizimda “Retention — bu yangi growth” degan ibora shunchaki trend emas. Bu — startup muvaffaqiyati uchun strategik haqiqat.
Foydalanuvchini topish — bu boshlanish.
Foydalanuvchini ushlab qolish — bu biznes.
Sizning mahsulotingizga odamlar qayta-qayta qaytadimi? Ular uni sog‘inadilarmi? Shu savollar bugun sizning startupingizning ertangi kelajagini belgilaydi.
