An’anaviy biznes modellarida mahsulotni yaratish va bozorga chiqarish jarayoni ko‘pincha kompaniyaning ichki qarorlariga asoslanadi. Ammo, bu yondashuv ko‘pincha mijozlar ehtiyojlarini to‘g‘ri tushunmaslik va mahsulot muvaffaqiyatsizligiga olib kelishi mumkin. Customer Development – bu mijozlar ehtiyojlarini va bozor talablarini chuqur o‘rganish orqali mahsulot yaratish va kompaniyani rivojlantirishga qaratilgan yondashuvdir. Ushbu maqolada Customer Development metodologiyasining to‘rt bosqichi haqida batafsil ma’lumot beramiz.
Customer Development nima?
Customer Development – bu Steve Blank tomonidan ishlab chiqilgan va Lean Startup metodologiyasining asosiy qismi hisoblangan ramka. Bu metodologiya mijozlar ehtiyojlarini aniqlash va bozor talablarini tushunish orqali mahsulot yaratish va kompaniyani rivojlantirishni tavsiya qiladi. Customer Development jarayoni to‘rt bosqichdan iborat:
- Customer Discovery (Mijozlarni aniqlash)
- Customer Validation (Mijozlarni tasdiqlash)
- Customer Creation (Mijozlarni yaratish)
- Company Building (Kompaniyani qurish)
1. Customer Discovery (Mijozlarni aniqlash)
Customer Discovery bosqichida asosiy maqsad – mijozlarning haqiqiy muammolarini va ehtiyojlarini aniqlashdir. Bu bosqich quyidagi qadamlarni o‘z ichiga oladi:
- Gipotezalar yaratish: Mahsulot yoki xizmatning qanday muammolarni hal qilishini va kimlar uchun mo‘ljallanganligini aniqlash.
- Mijozlar bilan suhbatlashish: Potentsial mijozlar bilan bevosita muloqot qilish, ularning muammolari va ehtiyojlarini tushunish.
- Ma’lumotlarni tahlil qilish: Olingan ma’lumotlarni tahlil qilish va gipotezalarni tekshirish.
Customer Discovery bosqichi kompaniyaga mahsulot yoki xizmatning haqiqiy ehtiyojlarga mos kelishini aniqlashga yordam beradi.
2. Customer Validation (Mijozlarni tasdiqlash)
Customer Validation bosqichida asosiy maqsad – mahsulot yoki xizmatning bozorga mos kelishini tasdiqlashdir. Bu bosqich quyidagi qadamlarni o‘z ichiga oladi:
- Minimal Viable Product (MVP) yaratish: Mahsulot yoki xizmatning eng minimal va asosiy versiyasini yaratish.
- Mijozlardan fikrlar olish: MVP ni potentsial mijozlarga taklif qilish va ularning fikrlarini olish.
- Sotuvlarni tasdiqlash: Mahsulot yoki xizmatning bozorda haqiqiy sotuvlarni amalga oshirayotganligini tasdiqlash.
Customer Validation bosqichi kompaniyaga mahsulot yoki xizmatning bozorda muvaffaqiyat qozonish imkoniyatini aniqlashga yordam beradi.
3. Customer Creation (Mijozlarni yaratish)
Customer Creation bosqichida asosiy maqsad – mahsulot yoki xizmatning bozor talabini oshirish va mijozlarni jalb qilishdir. Bu bosqich quyidagi qadamlarni o‘z ichiga oladi:
- Bozorni Segmentatsiya qilish: Mahsulot yoki xizmat uchun mos bo‘lgan bozor segmentlarini aniqlash.
- Marketing kampaniyalarini ishga tushirish: Mijozlarni jalb qilish va mahsulot yoki xizmatni targ‘ib qilish uchun marketing kampaniyalarini o‘tkazish.
- Sotuv kanallarini kengaytirish: Mahsulot yoki xizmatni turli kanallar orqali sotish va mijozlarni jalb qilish.
Customer Creation bosqichi kompaniyaga mahsulot yoki xizmatning bozorda kengayishiga yordam beradi.
4. Company Building (Kompaniyani qurish)
Company Building bosqichida asosiy maqsad – kompaniyaning uzoq muddatli rivojlanishi va barqarorligini ta’minlashdir. Bu bosqich quyidagi qadamlarni o‘z ichiga oladi:
- Kompaniya Strukturasi yaratish: Kompaniyaning ichki tuzilmasini yaratish va jamoani shakllantirish.
- Operatsion Jarayonlarni optimallashtirish: Kompaniyaning kundalik operatsiyalarini samarali boshqarish va optimallashtirish.
- Moliyaviy boshqaruvni yo‘lga qo‘yish: Kompaniyaning moliyaviy barqarorligini ta’minlash uchun moliyaviy boshqaruv tizimini yaratish.
Company Building bosqichi kompaniyaga uzoq muddatli muvaffaqiyatga erishish va bozorga moslashish imkonini beradi.
Misol: Airbnb
Airbnb – bu Customer Development metodologiyasidan muvaffaqiyatli foydalangan kompaniyalardan biridir. Ular mijozlarni aniqlash va tasdiqlash bosqichlarida ko‘plab potentsial mijozlar bilan muloqot qildilar va ularning ehtiyojlarini tushunish uchun ko‘plab intervyular o‘tkazdilar. MVP yaratish orqali bozorga chiqishdi va mijozlarning fikrlarini olish orqali mahsulotni takomillashtirdilar. Bozorni segmentatsiya qilish va marketing kampaniyalarini ishga tushirish orqali mijozlarni jalb qildilar va kompaniyani qurish bosqichida kuchli struktura yaratdilar.
Yakun
Customer Development – bu mijozlarning ehtiyojlarini va bozor talablarini chuqur tushunish orqali mahsulot yaratish va kompaniyani rivojlantirishga qaratilgan kuchli metodologiyadir. Airbnb kabi muvaffaqiyatli misollar orqali ko‘rish mumkinki, Customer Development kompaniyalarga bozorga moslashish, mijozlarni jalb qilish va uzoq muddatli muvaffaqiyatga erishish imkonini beradi.
