An’anaviy biznes strategiyalari ko‘pincha raqobatchilar bilan to‘qnashib, bozorga kirish va ulush olishga qaratilgan. Ammo, bu yondashuv ko‘pincha resurslar va vaqtning isrof bo‘lishiga olib keladi. Shu sababli, yangi va innovatsion strategiyalar zarurdir. Blue Ocean Strategy (BOS) – bu raqobatsiz bozorlarni yaratish va ularni ekspluatatsiya qilishga yo‘naltirilgan biznes strategiyasi bo‘lib, kompaniyalarga raqobatni ortda qoldirish imkonini beradi.
Blue Ocean Strategy nima?
Blue Ocean Strategy – bu W. Chan Kim va Renée Mauborgne tomonidan yaratilgan biznes strategiyasi bo‘lib, u kompaniyalarga “ko‘k okean” deb ataluvchi yangi va raqobatsiz bozorlarni yaratishni tavsiya qiladi. Bu strategiya “qizil okean”lar, ya’ni raqobat bilan to‘yingan bozorlar bilan solishtiriladi. Ko‘k okeanlarda raqobat deyarli yo‘q, chunki bu bozorlarda kompaniyalar yangi qiymat yaratadi va innovatsion mahsulot yoki xizmatlarni taklif etadi.
Blue Ocean Strategiyasining asosiy prinsiplari
1. Yangi bozorlar yaratish
Blue Ocean Strategy kompaniyalarga yangi va raqobatsiz bozorlarni yaratishni tavsiya qiladi. Bu orqali kompaniyalar raqobatchilar bilan to‘qnashmaydi va yangi mijozlarni jalb qiladi.
2. Qiymat Innovatsiyasi
Qiymat innovatsiyasi BOSning markaziy tushunchasidir. Bu yondashuv orqali kompaniyalar mahsulot yoki xizmatlarning qiymatini oshiradi va bir vaqtning o‘zida xarajatlarni kamaytiradi. Bu esa mijozlar uchun yangi va qimmatli tajriba yaratadi.
3. Raqobatni ortga qoldirish
BOS kompaniyalarga raqobatchilar bilan to‘qnashmaslik va ulardan qochishni tavsiya qiladi. Yangi bozorlarni yaratish orqali kompaniyalar raqobatni ortda qoldiradi va yangi imkoniyatlar yaratadi.
4. Bajarilmagan ehtiyojlarni qondirish
Kompaniyalar BOS yordamida bajarilmagan mijoz ehtiyojlarini aniqlash va ularga javob berish orqali yangi qiymat yaratadi. Bu mijozlar uchun qimmatli va noyob tajriba yaratadi.
Blue Ocean Strategy qanday ishlaydi?
BOSni qo‘llashda quyidagi qadamlar muhimdir:
1. Bozor tahlili
Bozorni tahlil qilish va mavjud raqobatchilarni aniqlash. Bu qadam orqali kompaniya qaysi bozor segmentlari qizil okean ekanligini aniqlaydi.
2. Qiymat innovatsiyasi
Mahsulot yoki xizmatlarda qiymat innovatsiyasini aniqlash va amalga oshirish. Bu qadam orqali kompaniya mijozlar uchun yangi qiymat yaratadi va xarajatlarni kamaytiradi.
3. Yangi bozorlar yaratish
Yangi bozorlarni yaratish va ularga kirish. Bu qadam orqali kompaniya raqobatsiz bozorlarni ekspluatatsiya qiladi.
4. Qiymat taklifini yetkazish
Yangi qiymat taklifini mijozlarga yetkazish. Bu qadam orqali kompaniya mijozlarni jalb qiladi va ularga yangi tajriba yaratadi.
Blue Ocean Strategiyasidan muvaffaqiyatli foydalanish Misoli: Cirque du Soleil
Cirque du Soleil – bu Blue Ocean Strategy yordamida katta muvaffaqiyatga erishgan kompaniyalardan biridir. An’anaviy sirklar bilan to‘yingan bozor sharoitida Cirque du Soleil yangi va raqobatsiz bozor yaratishga muvaffaq bo‘ldi. Ular an’anaviy sirkning ko‘ngilochar jihatlarini teatr va san’atning estetik elementlari bilan birlashtirib, butunlay yangi tajriba yaratdilar.
1. Qiymat Innovatsiyasi
Cirque du Soleil qiymat innovatsiyasini amalga oshirdi. Ular an’anaviy sirklarning hayvon ko‘rgazmalarini bekor qilib, ko‘proq inson ijrosiga e’tibor qaratdi. Bu orqali ular xarajatlarni kamaytirishdi va shu bilan birga mijozlar uchun yangi qimmatli tajriba yaratdi.
2. Yangi bozor yaratish
Cirque du Soleil an’anaviy sirklarni teatr san’ati bilan birlashtirib, yangi bozor yaratdi. Bu bozor raqobatsiz bo‘lib, ular o‘z mahsulotlarini yangi mijozlarga taklif qilishdi.
3. Raqobatni ortga qoldirish
An’anaviy sirklar bilan to‘qnashish o‘rniga, Cirque du Soleil yangi bozor yaratdi va raqobatni ortda qoldirdi. Ular innovatsion yondashuv orqali bozorning yetakchi kompaniyasiga aylanishdi.
Yakun
Blue Ocean Strategy – bu kompaniyalar uchun yangi va raqobatsiz bozorlarni yaratish va ekspluatatsiya qilish imkonini beruvchi kuchli biznes strategiyasidir. Cirque du Soleil kabi muvaffaqiyatli misollar orqali ko‘rish mumkinki, BOS kompaniyalarga raqobatni ortda qoldirish va yangi qiymat yaratish imkonini beradi. Bu strategiyani qo‘llash orqali kompaniyalar nafaqat yangi mijozlarni jalb qiladi, balki mavjud bozorlarda yetakchilikka erishadi.
